Stadslandbouwloket Den Haag

Voorproefje

Het stadslandbouwloket van Den Haag ondersteunt initiatiefnemers en stadsbewoners in het ontwikkelen van innovatieve ideeën rond het thema voedsel. Zo komen lokale- en buurtinitiatieven makkelijker van de grond en kunnen ondernemers hun producten, ideeën en diensten beter afstemmen op de wensen van de consument en vergroten ze hun afzet naar de stad.

Context

Het Stadslandbouwloket van Den Haag is opgezet n.a.v. een inventarisatie van de wensen van groene ‘Haagse Kracht’ wijkinitiatieven. Initiatieven die op zoek zijn naar een mogelijkheid om hun project te realiseren, moesten vaak onnodig het wiel opnieuw uitvinden en ondervonden de nodige bureaucratische hinder.

Daarnaast heeft de gemeente een aantal doelstellingen om bewustwording bij burgers te stimuleren op het gebied van o.a. gezondheid, duurzaam consumeren, fairtrade, eigenaarschap in de eigen woonomgeving, circulaire economie en duurzaamheid in het algemeen. De visie van de gemeente is dat stadslandbouw een middel is om deze doelstellingen te realiseren.

Bijzonder aan deze case

• Het stadslandbouwloket profileert zich als een one-stop-shop op het gebied van groeninitiatieven.
• De gemeente benadert stadslandbouw vanuit verbinding en beziet initiatieven vanuit de mogelijkheden (breedheid, bereik en baten) door te verbinden, kennis te ontsluiten, te inspireren en te adviseren.
• Het loket stimuleert eigen initiatief en intrinsieke motivatie.

Partijen aan tafel

Veel (interne en externe) partijen in de gemeente Den Haag omarmen het thema stadslandbouw. Vooral als het om bewust consumeren van voedsel, participatie en stadsontwikkeling gaat, is er interesse.

Extern wordt er gewerkt met Wageningen UR, Voedingscentrum, Haagse Hoge School, HAS Hogeschool Den Bosch, Aeres Hogeschool Almere, Naturalis, Rijksinstituut Voor Ondernemend Nederland (min EZ), Stedennetwerk Stadslandbouw, Haagse Kracht initiatieven en Duurzaam Den Haag.

Intern is de afdeling Stedenbouw en Groene Daken geïnteresseerd in de expertise van het loket: hoe kun je bijvoorbeeld de productie van voedsel bijvoorbeeld op daken borgen? Ook de afdeling Publieke Zaken is geïnteresseerd als het gaat om de ontwikkeling, activering en leefbaarheid van wijken.

Verder zijn er buiten het loket allerlei educatieve gemeentelijke initiatieven rond voedsel, duurzaamheid en activering waar het loket soms naar verwijst. Bijvoorbeeld:

• Gezondheidsmakelaars verbinden en delen kennis over de verschillende aspecten van gezondheid o.a. over bewust consumeren.
• De Haagse Aanpak Gezond Gewicht richt zich op het bevorderen van een gezond gewicht bij de Haagse jeugd door kinderen en hun ouders te stimuleren meer te gaan bewegen en gezonder te gaan eten. Zij trekken samen op met (voor)scholen, kinderopvang en welzijnsorganisaties.
• Voor mensen met een kleine beurs is er de workshop ‘Goed voor Weinig’ waar duidelijk wordt dat gezond eten niet duur hoeft te zijn.

Voorbeelden van activiteiten die het stadslandbouwloket initieert:

• De smoothiefiets is samen met de Haagse Hogeschool ontwikkeld. Deze fiets stimuleert bewegen en het eten van fruit en groente op een speelse manier. De fiets wordt op veel locaties en evenementen ingezet.
• Groentjes is een cd geproduceerd door de Haagsche muzikant Philip Kroonenberg. Via de vrolijke muziek en toegankelijke teksten leren kleine kinderen over voedsel & duurzaamheid. De cd wordt verspreid onder kinderdagverblijven en scholen.
• Voedselpark Zuiderpark is een initiatief van de gemeente als onderdeel van de Voedselstrategie en voortgekomen uit het initiatiefvoorstel (H)eerlijk Haags. Het is een samenwerkingsverband tussen diverse gemeentelijke diensten, onderwijsinstellingen, kennisinstituten en lokale initiatieven. In het Voedselpark worden allerlei (educatieve) evenementen georganiseerd zoals de ‘Prille Lentemarkt’ en ‘Proef de Haagse Natuur’ waar Hagenaars op een leuke en laagdrempelige manier in aanraking komen met gezonde en duurzame voeding.

Resultaten en impact

• Een website met daarop een veelheid aan initiatieven, partners en informatie.
• Diverse programma’s en projecten maken jong en oud bewust van verschillende aspecten van voedsel zoals seizoen, gezond, prijs, lokaal en eerlijk.
• De gemeente wordt benaderd door andere gemeenten en internationale instellingen om meer te vertellen over de verbindende rol van het stadslandbouwloket.
• Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken) heeft de Haagse site als uitgangspunt genomen voor een landelijk digitaal kennisknooppunt https://stadslandbouwnederland.nl/
• Voorbeelden van initiatieven waar de gemeente in grote of kleine mate heeft meegeholpen zijn o.a. De Tuinen van Venen, De Tuinen van Mariahoeve, De Compostbakkers, De Marcustuin, LusthofXL, De Zeeheldentuin en diverse buurtmoestuinen zoals De Uitvindershof, Margarethahof, Grondige Vlinders, Buurttuin Moerwijk en het Welpje.

De tussenbalans

Wat werkt goed:

• Medewerkers van het stadslandbouwloket beoordelen in welke fase een initiatief zit en wat er nodig is; dat is maatwerk. Soms gaat het om het beleggen van een bemiddelingssessie, soms is een doorverwijzing voldoende.
• Initiatiefnemers waarderen vooral de uitwisseling van ideeën en ervaringen met andere groene initiatieven in de stad en de mix van thema’s (sociaal, gezondheid, zelfvoorziening, duurzaamheid).
• Lobbyen, verhalen vertellen, verbinden, enthousiasmeren.
• De bereikbaarheid en benaderbaarheid van het loket gekoppeld aan de brede kennis
• Het loket verkleint de afstand tot de burger; initiatieven worden benaderbaar en het brengt op een laagdrempelig manier onderwerpen als eiwittransitie, duurzame productie, verspilling, fairtrade en gezondheid onder de aandacht
• Het loket geeft initiatieven zichtbaarheid. Een podium en erkenning is belangrijk voor projecten, zeker voor projecten die op vrijwilligers draaien, want dit geeft weer nieuwe energie.

Wat werkt minder:

• Sommige initiatieven zijn nog erg afhankelijk van subsidies.
• Door beperkte inzet kan het loket niet altijd (direct) aan de vraag voldoen of de juiste service verlenen.
• Het bepalen van focus is soms lastig als er veel vragen zijn

Tips van de chef

• Kijk breed en leg actief de verbanden. Stadslandbouw is als een maaltijdsoep, waarbij de ingrediënten en thema’s heel divers kunnen zijn. Het is een belangrijk onderwerp en het vraagt veel aandacht en tijd om het goed te doen.
• Maak snel duidelijk dat:
  • Het loket niet kan zorgen voor financiële middelen of toegang tot grond. Het adviseert, coacht en bemiddelt.
  • Het loket niet kan inspringen voor vrijwilligers bij een tekort aan tijd en expertise.

Uitdagingen

Het stadslandbouwloket bestaat nu 3 jaar. Het is intern en extern bekend onder een groeiend aantal partijen. In het coalitieakkoord 2018-2022 blijft het helpen van Haagse initiatieven die gericht zijn op lokaal produceren van voedsel belangrijk. Dit is nu een belangrijke leidraad om verder te denken over doorgroeimogelijkheden. Andere uitdagingen zijn:

• Nog meer draagvlak krijgen om zo voor de lange termijn inbedding te krijgen, zowel procedureel als financieel.
• Nog helderder te krijgen wat de baten en de raakvlakken zijn met andere gemeentelijke doelstellingen, zoals bewustwording, gezondheid, sociale inclusiviteit.

Ook proberen?

Er zijn veel mogelijkheden om een soort loket toe te passen op andere onderwerpen en plekken. Belangrijk zijn:

• Begrip van het onderwerp, de raakvlakken met andere thema’s en de baten.
• Steun van de eigen gemeentelijke dienst en toezegging van samenwerking en/of investering van partner diensten
• Personele capaciteit (fte’s) en financiële bestedingsruimte
• Slagkracht/ zeggenschap
• Samenwerking