Gelders Kennisnetwerk Voedsel

Voorproefje

Provincie Gelderland zet in op een actief voedselbeleid. Onder andere door het ondersteunen van het Gelders Kennisnetwerk Voedsel. Dit netwerk biedt Gelderse gemeenten praktische voorbeelden en oplossingen om het thema voedsel op de agenda te krijgen. Dit gebeurt door het organiseren van bijeenkomsten en advies op maat. De provincie ondersteunt ook door middel van een Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) subsidieregeling ‘Korte voorzieningsketens’.

Context

Gelderland kent een grote rijkdom aan voedselinitiatieven. Denk aan korte ketens, voedseleducatie, gezamenlijke moestuinen, het tegengaan van voedselverspilling en circulair ondernemen. Deze initiatieven van ondernemers en burgers leveren belangrijke bijdragen aan de economie, leefomgeving en gezondheid.

Er zijn volop kansen in Gelderland met name door de aanwezigheid van een grote potentiële vraag (met name in steden), een sterke agrarische sector, vele initiatiefnemers, onderlinge samenwerkingen en een cultuur van ‘noaberschap’ en samen regelen. In de Achterhoek wordt bijvoorbeeld 78% van het oppervlak benut voor landbouw. Bijna 20% van de werkgelegenheid en bedrijven hebben te maken met voedsel.

Gemeenten hebben een cruciale rol in het mede mogelijk maken van die initiatieven dus er zijn ook steeds meer Gelderse gemeenten actief op het gebied van voedsel. Via het traditionele landbouwbeleid, maar ook door het ondersteunen van initiatiefnemers of het thema voedsel onder de aandacht brengen bij collega’s van andere afdelingen. Ook zijn er steeds meer gemeenten met een manifest, actieplan of voedselvisie. Het Gelders Kennisnetwerk Voedsel ondersteunt gemeenten bij deze rol.

Bijzonder aan deze case

1. Praktische uitwisseling van gemeenten op provinciaal niveau.
2. Nieuwe samenwerkingsverbanden tussen gemeenten en streekproducenten rond landbouw en voedsel.

Partijen aan tafel

Provincie Gelderland ondersteunt door middel van de POP3 subsidie Korte Ketens, via deelname in de City Deal Voedsel en Foodvalley. Daarnaast is de provincie programmaleider van het Provinciaal kennisprogramma DuurzaamDoor.

Walnut Food Hospitality management ondersteunt gemeenten bij specifieke vragen en bij de organisatie en facilitatie van bijeenkomsten van het netwerk.

Wing – partner in ruimtelijke ontwikkeling ondersteunt het netwerk bij de organisatie en facilitatie van de bijeenkomsten en in de communicatie.

Voorbeelden van activiteiten

Het Gelders Kennisnetwerk Voedsel is eind 2014 gestart. Het netwerk ondersteunt gemeenten door:

• Provinciale netwerkbijeenkomsten rondom thema’s als het versterken van de local2local sector in Rivierenland en het introduceren van een campagne Snoep Groente! voor de jeugd bij de JOGG-gemeenten in regio Noord-Veluwe.
• Excursies
• Begeleiding van regionale samenwerking
• Advies op maat
• Nieuwsbrieven en LinkedIn
• Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) subsidieregeling ‘Korte voorzieningsketens’. Dit biedt gemeenten de mogelijkheid een ‘korte keten-coördinator’ in te zetten omdat ze vaak zelf maar beperkte capaciteit hebben om met voedsel bezig te zijn. Gemeenten en streekproducenten kunnen samen een aanvraag indienen. Deze subsidieregeling wordt eenmaal per jaar opengesteld en loopt tot en met 2020. Het is de bedoeling dat dan in iedere Gelderse gemeente een samenwerking is opgezet voor korte ketens.

Bij de eerste openstelling in 2016 zijn 9 projecten gehonoreerd met in totaal € 450.000 subsidie, waar in totaal 18 Gelderse gemeenten zijn betrokken. Bij de tweede openstelling eind 2017 zijn 8 projecten gehonoreerd met in totaal € 600.000 subsidie, waarin 18 (deels nieuwe) gemeenten betrokken zijn. Ruim een derde van de Gelderse gemeenten wordt ondersteund bij het professionaliseren van de korte ketens.

De volgende gemeenten hebben subsidie ontvangen voor hun project aanvraag om lokale korte ketens te versterken: Arnhem, Barneveld, Berg & Dal, Bronckhorst, Brummen, Culemborg, Doetinchem, Duiven, Ede, Geldermalsen, Heumen, Lingewaal, Lingewaard, Lochem, Montferland, Neerijnen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Tiel, Wageningen, Westervoort, Wijchen, Zevenaar en Zutphen.

Meer informatie over de openstelling voor de 3e subsidieronde Korte voorzieningsketens (najaar 2018) volgt later.

De POP3 subsidieregeling Innovatieve Concepten wordt in december 2018 opengesteld. Dit jaar zal de focus liggen op verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het Gelderse platteland.

Resultaten en impact

• Inmiddels zijn ca 30 gemeenten (van de 53) in Gelderland actief bezig met voedsel in hun gemeente met gebruik van de POP3 subsidieregeling.
• De LinkedIngroep Voedsel bij Gelderse gemeenten telt 68 leden. Via deze groep proberen gemeenten elkaar te versterken en het thema voedsel verder te brengen door van elkaar te leren.
• Er staan een honderdtal mensen, inclusief de wethouders van de Gelderse gemeenten, op de verzendlijst voor de nieuwsbrief.
• In totaal hebben de afgelopen jaren 264 personen deelgenomen aan de 9 netwerkbijeenkomsten.
• Ruim 60 personen van gemeenten of regio’s hebben gebruik gemaakt van advies op maat.

De tussenbalans

Wat werkt goed?
Het functioneren van het netwerk met bijeenkomsten, advies op maat en beschikbaarheid van middelen voor gemeenten, kennis uitwisselen en verbindingen leggen van peer-to-peer zorgt ervoor dat voedsel op de politieke agenda komt en dat er op lokale schaal initiatieven tot stand komen op het gebied van voedsel.

Wat werkt minder goed?
Inzet van Europese subsidiemiddelen vergt gedegen voorbereiding van het opzetten van de regeling maar ook van het aanvragen van de subsidie.

Tips van de chef

Stel de vraag centraal: waar is behoefte aan bij de gemeenten om hun rol in te nemen op het gebied van voedsel?

Uitdagingen

• Alle Gelderse gemeenten betrokken krijgen.
• Zorgen dat voedsel binnen de gemeente(n) duurzaam wordt belegd en onderdeel blijft van hun organisatie.

Ook proberen?

Wat belangrijk is om zo’n netwerk te kunnen starten in een andere provincie: Meerjarige inzet om bijeenkomsten te organiseren. Luisteren naar de behoeften van gemeenten.