De Jamfabriek

Voorproefje

De gemeente Den Bosch realiseerde in 2015 met een aantal lokale partijen een thematisch bedrijvencentrum dat uitsluitend toegankelijk is voor kansrijke innovatieve startups in ICT, Health en/of Agrifood. Het centrum heet ‘De Jamfabriek’, naar de vroegere jamfabriek die grootgrutter De Gruyter in Den Bosch in gebruik had.

Context

Het gebied rond de Bossche Onderwijsboulevard, een plek waar zo’n 25.000 studenten leren aan het MBO en HBO, is een kweekvijver van bedrijven. Tot nu toe profiteert ’s-Hertogenbosch daar onvoldoende van. Talentvolle afstudeerders vertrekken relatief vaak naar andere steden. Om op dit punt een inhaalslag te maken, is een zogeheten ‘pioniersplekken-concept’ voor kansrijke beginnende ondernemers gerealiseerd: laagdrempelige huisvesting, waar een selecte, hoogwaardige groep beginnende ondernemers kan sparren met een coach / adviseur, waar experimenteer-faciliteiten beschikbaar zijn en waar men in aanraking komt met andere beginnende ondernemers.

Bijzonder aan deze case

Het samenwerkingsmodel (o.a. het onderwijs stelt zijn machines en labs kosteloos ter beschikking), het aansturingsmodel, het huurmodel, het selectiebeleid (wordt door alle stakeholders samen gedaan) en het uitstroombeleid (voorzieningen als leningen, coaching, participaties en thematische bedrijvencentra zijn beschikbaar). Met als doel om bedrijven vast te houden in de regio.

Bedrijven die zich aanmelden voor De Jamfabriek worden beoordeeld op de volgende punten:

• niet langer dan vijf jaar ingeschreven bij de Kamer van Koophandel
• werkzaam op het gebied van Agri-Food-Health of ICT
• ontwikkelt een innovatief product of dienst, proces of concept
• heeft een sterk regio-overschrijdend groeipotentieel en zorgt voor economische activiteit (omzet en arbeidsplaatsen) in de stad
• blijft na het jaar in De Jamfabriek in Den Bosch gevestigd
• wil zijn activiteiten verder ontwikkelen in De Jamfabriek

Partijen aan tafel

Stichting Ondernemerslift-Plus, NV Bossche Investeringsmaatschappij (NV BIM), HAS Hogeschool, Koning Willem I College, gemeente Den Bosch, Rabobank, Avans Hogeschool, EJP accountants & adviseurs en Snijders advocaten.

Het initiatief is genomen door NV BIM. Ondernemerslift-Plus verzorgt coaching en kleine leningen, de onderwijsinstellingen leveren machines en labs, de accountant en de advocaat geven kosteloos advies.

De juiste mix

De samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen is georganiseerd in de Stichting Jamfabriek. De initiatiefnemers investeerden samen zo’n 1 miljoen euro.

Startups krijgen gedurende een jaar ter plekke business-coaching van OndernemersLift+ en mogen kosteloos gebruik maken van experimenteerfaciliteiten bij HAS Hogeschool, Avans Hogeschool en Koning Willem I College. Rabobank Den Bosch ondersteunt bij de uitwerking van financiële plannen. Daarna kunnen ze tegen lage kosten doorstromen naar de scale-up-vloer ‘Jamfabriek NXT’.

Voorbeelden van activiteiten

Startups krijgen gedurende 12 maanden (kosteloos):

• business-coaching
• huisvesting en parkeren
• een dynamische vestigingsplek waar stimulans, uitdaging en lol gepaard gaan met resultaatgericht hard werken
• professionele begeleiding van OndernemersLift+
• gebruik van laboratoria, proeffaciliteiten, werkruimten en andere voorzieningen van HAS, Avans Hogeschool en Koning Willem I College
• begeleiding op specifieke vakgebieden door Rabobank, EJP accountants & adviseurs en Snijders advocaten.
• een netwerk met ondernemers, onderwijsinstellingen en overheid
• actieve ondersteuning bij toegang tot financiers
• publiciteit

Daarnaast worden er verschillende activiteiten georganiseerd zoals: thema-events, open lunches, borrels, lezingen, werkbezoeken van politici.

Resultaten en impact

Momenteel zijn er zo’n 15 startups en 5 scale-ups in De Jamfabriek gevestigd. Het management van De Jamfabriek monitort de effecten: 15 startups werden aangetrokken in het eerste jaar, met 31 arbeidsplaatsen bij binnenkomst en 45 arbeidsplaatsen na één jaar. In 1,5 jaar werden 21 startups aangetrokken. De tevredenheidsscore bij de startups: 8,1.

De Jamfabriek heeft een goede promotionele uitstraling door de aanpak en de ondernemers die zich er vestigen. Hierdoor tonen meer bedrijven van buiten de stad interesse in Den Bosch.

Voorbeelden van Agrifood startups en scale-ups in de Jamfabriek zijn:

Voordekost (sinds april 2017): Ondernemers Wilbert Hilkens en Roger Engelberts willen door nieuwe en hechtere verbindingen tussen de consument en producent de voedsel- en agriketens versterken en optimaliseren. http://www.voor-de-kost.nl/

Food Embassy (okt 2016 – nov 2017): biedt bedrijven projecten aan die bijdragen aan verbindingen binnen de sector, vergroting van praktisch toepasbare kennis en duurzame gedragsverandering.

Fruitfunk (sep 2016 – okt 2017): wil kinderen in heel Europa gezonder laten eten (en snoepen) http://www.fruitfunk.com/

Botanic Bites (aug 2016 – sep 2017): maakt producten die gezond, vezelrijk en licht verteerbaar zijn. Vrij van kunstmatige kleur- en smaakstoffen zoals superfoods, plantaardige eiwitten, kruiden en lokale groenten.

Foodsafari (feb 2016 – feb 2017): organiseert food-inspiratietours op de fiets door een specifieke stad.

Dutch Quinoa Group (feb 2016 – feb 2017): heeft de ambitie om Nederlandse quinoa een vanzelfsprekend onderdeel te laten uitmaken van de Nederlandse keuken en het Nederlandse akkerbouwlandschap.

NoFoodWasted (feb 2016 – feb 2017): met de app ‘Afgeprijsd’ brengen ze afgeprijsde producten in de supermarkt in kaart.

Vexx (sep 2015 – sep 2016): maakt gezonde en voedzame shakes van biologische ingrediënten.

Care Culinair (sep 2015 – sep 2016): is een innovatieve verbeteraar van voedingsmanagement-systemen binnen zorginstellingen.

Deterra (sep 2015 – sep 2016): online foodmarkt zonder tussenkomst van een supermarkt.

De tussenbalans

De Jamfabriek wordt voortgezet in de huidige vorm want de aanpak werkt goed.

• Er is veel media-aandacht en veel belangstelling van startups voor vestiging,
• Er is grote betrokkenheid van de gemeenteraad en het gemeentebestuur dat uit zich door werkbezoeken, 1-op-1 contacten met ondernemers en het management van de Jamfabriek.
• De faciliteiten worden waar mogelijk uitgebreid. De balans tussen concentratie-werkplekken en open werkplekken dient te worden bijgesteld, zo blijkt uit ervaringen van de huurders.

Uitdagingen

• Hoe houden we dit concept betaalbaar, hoe bedden we het optimaal in in het regionaal agrifood-ecosysteem

Ook proberen?

Belangrijk factoren voor succes zijn: goede trekkers in het management en goede verbinding met financierings- en coaching faciliteiten voor startups.