Alliantie Voeding in de Zorg

Voorproefje

De gemeente Ede werkt in een strategisch partnerschap samen met de Alliantie Voeding in de Zorg aan het agenderen van gezond eten in de zorg. De Alliantie Voeding in de Zorg is op 3 juli 2007 officieel van start gegaan, en is een initiatief van Ziekenhuis Gelderse Vallei en Wageningen University & Research. Thuiszorgorganisatie Opella is partner en in 2016 is een partnerschap gesloten met Gemeente Ede. Rijnstate is in 2017 toegetreden en hiermee vormt de Alliantie Voeding een expertisecentrum en fieldlab om met voeding en leefstijl gezondheid te bevorderen.

Door samenwerking met de gemeente wordt dichtbij de inwoners ingezet op gezonde voeding, bijvoorbeeld door het organiseren van events met experts, het inzetten van leefstijlcoaches en interventies bij specifieke doelgroepen (bv diabetes, kwetsbare ouderen). Hiermee helpen we inwoners bij het starten en volgen van een gezond voedingspatroon, passend bij hun leefstijl. Op deze manier wordt er ingezet op de gezondheid van Edenaren en kan het Edese voedselbeleid weer beter worden toegespitst op de behoeften en wensen van de inwoners.

Bijzonder aan deze case

• De Alliantie Voeding wil wetenschappelijke inzichten over voeding opdoen en toepasbaar maken in zorg en preventie zodat iedereen de gezonde keus kan maken in voeding.
• De Alliantie Voeding zorgt voor een integratie van voedingswetenschap (WUR) en klinische zorg (Ziekenhuis Gelderse Vallei en Rijnstate Arnhem). Door de samenwerking met de gemeente wordt de brug naar de ‘gewone’ inwoners gemaakt. De profilering van het ziekenhuis als Voedingsziekenhuis heeft lokaal een stimulerende werking en is internationaal een uniek concept dat veel delegaties aantrekt.
• Door de onderlinge samenwerking en gezamenlijke projecten en bijeenkomsten zijn zorgprofessionals en inwoners snel op de hoogte van nieuwe aanpakken.

Partijen aan tafel

• Wageningen UR
• Malkander (biedt ondersteuning op het gebied van mantelzorg, bewonersinitiatieven, vrijwilligerswerk, thuis en gezin, jongeren en senioren)
• Opella (thuis)zorgorganisatie
• Ziekenhuis Gelderse Vallei – het voedingsziekenhuis
• Huisartsen Gelderse Vallei
• Ziekenhuis Rijnstate Arnhem
• Sportservice Ede (heeft als doel om meer mensen aan het sporten te krijgen)

De juiste mix

Alle partijen zetten hun netwerk in om de samenwerking te continueren, te verstevigen en uit te bouwen; dit werkt als een olievlek. Bijvoorbeeld bij het Pro-Muscle in de Praktijk project. Daarbij worden lokale professionals bijgeschoold over de effecten van krachttraining en eiwitinname op basis van onderzoek van Wageningen UR. De zorg voor inwoners met diabetes type 2 wordt geoptimaliseerd door afstemming met de doelgroep en meer zorg op maat. Uiteindelijk wordt met de activiteiten een grote doelgroep bereikt zoals zorgprofessionals: huisartsen, praktijkondersteuners, medisch specialisten, wijkverpleging, diëtisten en de inwoners van Ede.

Via de samenwerking met wijkregisseurs, wijkpartners en de Alliantie Voeding probeert de gemeente activiteiten, expertise en netwerken samen te brengen op wijkniveau. De gemeente speelt daarin een faciliterende en co-regisserende rol. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van al succesvolle activiteiten zoals projecten als Eten delen Ede, Leef in beweging, Project “Krachtige Opvoeders”, kookinitiatief “Cook” en Fit for Kids. Er wordt samengewerkt op het gebied van jeugd in Ede-Veldhuizen, jongeren in het buitengebied en ouderen in Ede-Centraal/ Ede-Zuid in projecten die vallen onder het plan “Food in de Wijken”, zoals opgesteld door de gemeente Ede. Ook stimuleert de gemeente gezond en lokaal voedsel in zorginstellingen in Ede. Bijvoorbeeld via het convenant dat in 2018 gesloten werd met zorginstellingen Bethanië, Maanderzand en ’s Heerenloo.

Voorbeelden van activiteiten:

• Themabijeenkomsten bij bestaande eettafels (hier kunnen inwoners aanschuiven voor een betaalbare maaltijd), met bijvoorbeeld een diëtiste die voorlichting geeft over gezonde voeding en een beweegcoach van Sportservice Ede die het belang van bewegen benadrukt.
• Uitvoering van de studie ProMuscle in de Praktijk. Een groep inwoners van Ede is actief betrokken bij een onderzoek van Wageningen UR om vitaler te worden door krachttraining en het innemen van (meer) eiwitrijke voeding.
• Gezonde en lokale voeding in ziekenhuis Gelderse Vallei. Al jarenlang is ziekenhuis Gelderse vallei koploper op het gebied van gezonde voeding in de zorg met hun cateringconcept ‘At Your Request’. Met deze service kan het ziekenhuis veel beter bij de wensen en behoeften van patiënten aansluiten, verstrekt ze voeding van uitstekende kwaliteit en wordt er bovendien veel minder eten weggegooid. Hiermee is de Gelderse Vallei een voorbeeld in Nederland.
• Tijdens WereldVoedselDag 2017 konden bezoekers op excursie naar het ziekenhuis voor ‘een kijkje in de keuken’ van de maaltijdservice At Your Request en in het Reuk en Smaakcentrum. Via beide initiatieven wordt gezonden inname gestimuleerd.
• Uitrol van programma ‘Aan Tafel’, een behandelprogramma voor kinderen (en ouders) met ernstig overgewicht, naar de nulde en eerstelijns gezondheidszorg.
• Het geven van voorlichting (bijvoorbeeld over terugdringen diabetes type 2 of ProMuscle in de Praktijk) op symposia en congressen.
• Food Valley Summit Healthy Ageing met een sessie over voeding en ouderen voor bedrijven en zorgorganisaties.

Resultaten en impact

De alliantie ontwikkelt kennis over de toegevoegde waarde van aandacht voor voeding op verschillende plekken in de zorgketen. Die kennis wordt ingezet in Edese zorgsector (zie onder andere de voorbeelden genoemd onder ‘activiteiten’).

De gemeente Ede en de Alliantie Voeding in de Zorg hebben ook afzonderlijk van elkaar de status van koploper. Beide vervullen een rol bij de totstandkoming van het Nationaal Preventieakkoord (gemeente Ede: alcoholpreventie, Alliantie Voeding in de Zorg: overgewicht).

De tussenbalans

Goed gewerkt heeft:

• In een regulier stuurgroep overleg wordt kennis- en informatie uitgewisseld. Partners weten elkaar steeds beter te vinden in de samenwerking.
• De samenwerking bij het geven van voorlichting op (internationale) symposia en congressen. Mede hierdoor, wordt Ede zowel nationaal als internationaal gezien als koploper op het gebied van voedselbeleid.

Minder gewerkt heeft:

• Het op grotere schaal betrekken van de inwoners, zodat een groter deel van de Edenaren bereikt wordt. Dit komt omdat veel projecten zich nog in de opstartfase bevinden of nog kleinschalig zijn. De uitdaging is: Hoe maken we de projecten die werken voor een kleine groep ook toegankelijk voor een grotere groep Edenaren?

Tips van de chef

Durf ook zelf het goede voorbeeld te geven en andere partners aan te spreken op hun voorbeeldfunctie. Als werkgever kun je bijvoorbeeld veel doen om je eigen personeelsrestaurant gezonder en duurzamer te maken. Als gemeente kun je bij uitstek verschillende partijen in de zorgwereld (medisch, catering, financieel) bijeenbrengen, omdat je als gemeente in veel verschillende vakgebieden opereert en dus een breed netwerk hebt. Maak dus gebruik van die rol en denk out-of-the-box. Misschien heeft jouw collega van de afdeling economie wel contacten met een bedrijf dat graag meer maatschappelijk verantwoord wil ondernemen, terwijl je collega uit het sociaal domein op zoek is naar een ondernemer die lokale catering kan verzorgen.

Uitdagingen

Het bereiken van de juiste doelgroep (bijvoorbeeld kinderen met overgewicht) door middel van interventieprogramma’s blijkt een stuk moeilijker dan gedacht. De drempel om mee te doen aan een interventie zoals bijvoorbeeld het programma ‘Aan Tafel’ blijkt voor veel mensen toch nog te hoog. Interessant aan deze uitdaging is dat in het ziekenhuis Gelderse Vallei, de interventie wél succesvol bleek en het werven van deelnemers geen obstakel vormde. Een mogelijke oplossing is om de doorverwijzing via zorgprofessionals in de wijk te verbeteren.

Zorginstellingen hebben vaak al bestaande contracten die niet zomaar te verbreken zijn. Dit betekent dat omschakeling ingewikkeld kan zijn. Wat betreft lokale voeding is de grootste uitdaging voor zorginstellingen de stabiliteit van het aanbod. Het kan moeilijk zijn om altijd voldoende producten lokaal in te kopen. Bij lokaal voedsel zijn er soms ook knelpunten wat betreft een goede aansluiting tussen de wens van de zorginstelling en de leverancier. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat de zorginstelling graag kaas in plakjes ontvangt omdat ze geen snijmachine heeft, terwijl de lokale leverancier doorgaans grotere stukken kaas aanlevert.

Ook proberen?

Belangrijke succes ingrediënten zijn:

• Vanuit verschillende invalshoeken werken aan een gemeenschappelijk doel of focus;
• Benutten van elkaars netwerk en expertise;
• Werken aan een gezamenlijke communicatiestrategie;
• Het allerbelangrijkste: enthousiasme, werken vanuit de bedoeling (klantvraag centraal stellen), geduld en vertrouwen.